Anadolu Sözlüğü

Bilgilendirme

Sözcükler

Deyimler

Atasözleri

A

Abacı, kebeci, ara yerde sen neci?

(Olay ve konu hakkında yeterliliği, yetkisi olmayan kişiler için “Sen neden karışıyorsun?” anlamında kullanılır.)

Aklek Huy.

Alaf Alev.

Alalyı Hepsi.

Alenmek / Aleşmek Beklemek, kalmak, durmak.

Apolye Hoparlör.

Azarlamak Kızmak.

B

Batal olmak Kaybolmak, çekilmek, kullanılmaz hâle gelmek.

Bayak Demin, biraz önce.

Bedasıl (Bedasul) Aslı, soyu fena veya bozuk olun kimse.

Bekitmek Şıştırmak, perçinlemek.

Bellemek Öğrenmek, becermek, yapmak.

Bez, kumaş Çaput.

Bibi Hala.

Bıldır Geçen sene.

Bundan kelli Bundan sonra.

Bünelek Büyük sinek.

C

Canavar / Azulu Domuz.

Cambul cumbul

Pek sulu, suyu bol (yemek için).

Cereme Sıkıntı.

Cırcırt / Cırcır Fermuar, ayakkabı yapışkanı (Cırcırtlı ayakkabı).

Ciet / Ceet Cihet, taraf.

Culuk / Culug Hindi.

Ç

Çalmak Krem vb. sürmek. Haraklamak. Enstrüman çalmak.

Çaysamak Canı çey çekmek.

Çemkirmek Laf dalaşına girmek, sözlü atışmak, hakaret etmek.

Çimmek Banyo yapmak.

Çoğalmıyasıca Töremiyesice.

Çul Kilim.

D

Dağdan dağa karışmak Bir yerden başka bir yerin işine karışmak.

Dene/Dane Tane. Bulgur.

Diğlemek İncir veya kivi gibi meyveleri yedikten sonra dildeki uyuşma.

Dört kollu Tabut.

Döşek Yatak.

Dulda Gölge, korunaklı yer.

Dürmeç Dürüm, ekmek arası.

E

Eski çamlar bardak oldu .

Ecük Azcık, azıcık, eccük, biraz.

Efeli Önceden, evvelden.

Eleğimsağma Gökkuşağı.

Ellaham / Ellam Galiba, sanırım, belki.

Eliflenmek Kızarmak

Emmi Amca.

Erinmek Bir şeyi yapmaya üşenmek.

F

Fer Güç.

Fincancı katırlarını ürkütmek

(Zararı dokunacak bir kimsenin hoşuna gitmeyen bir davranışta bulunmak.)

G

Gada (İç Anadolu’da kardeş/gardaş sözcüğü yerine kullanılır.)

Ganare Tembel, çalışmayan, işten kaçan.

Gıdili Kertenkele.

Gişi Erkek, koca.

Görsetmek Göstermek.

Gübür Toprak.

H

Haşat etmek Bozmak, kırmak, mahvetmek, parçalamak.

Herslenmek Kızmak, hırslanmak, sinirlenmek.

Herk Nadas.

Hillet Hastalık, musibet.

I

Irzı kırık Namuzsuz kimse.

İ

İşkillenmek Kuşku duymak.

İlmek Düğüm, bağ.

İpiyii Epey, çok.

K

Kartalmak Yaşlanmak.

Kaymağı seven cebinde manda taşır.

Katık Ayran.

Kazı koz anlamak (Söylenen şeyin anlaşılmaması sonucunda söylenir)

Kelem Lahana.

Kemlik Kötülük.

Keşiş her gün kete yemez.

Kımırta Yumurta.

Kırım’ın acından çıkmak Çok aç olmak.

Kömüş Manda.

Köylü köyünden vazgeçmiş de, huylu huyundan vazgeçmemiş.

L

Lalek / Lelek / Laklak Leylek.

Lüpe konmak

Değerli bir şeyi bedavadan, emek sarf etmeden ele geçirmek.

M

Mamür Doğru düzgün, doğru biçimde.

Mahana Bahane.

Mahsus Şakadan, timsalen, gösterişen, yalandan, gösteriş için.

Meram olmak Yorulmak, tek başına gurbette beter hâlde olmak, bezmek.

Miyahat Olmak Sahip çıkmak, göz kulak olmak.

Motur / Motor Traktör.

Müzümsüz Gereksiz, olmadık yere.

N

Nacak Küçük balta.

Nörüyon? Ne yapıyorsun?

O

Obaya gitmek Misafirliğe gitmek.

Okumak Davet etmek.

Oturmam diyen çul çürütmüş yemem diyen kap kurutmuş.

Ö

Öğürsekli (Argo) Yerinde duramayan kimse.

Öz Pınar, dere, çeşme.

P

Pakla Fasulye.

Pantul / Pantol Pantolon.

Palazlanmak İrileşmek, olgunlaşmak, gelişmek. (Kuş için) (Küçük çocuk için)

Pattis / Battes Patates.

Peklemek Yıkamak, temizlemek, paklamak (temiz etmek).

Peran peran olmak Ne yaptığını bilmeden kaygıya kapılmak, panik olmak, oradan oraya koşuşturmak, telaşlı olmak.

Pırtı Elbise, kıyafet.

Pıtırak Yapışkan diken.

Pürçekli Havuç.

S

Sanıtmak Boş boş ayakta dikilmek.

Savsaklamak Verilen bir işi yapmamak ve boş vermek.

Sayratmak İp vb. şeyleri açıp uzatmak.

Sapur supur konuşmak Saçma sapan, yersiz konuşmak.

Sayi Gerçek, essah, doğru, hakikaten.

Sitil Küçük kap.

Soyka Eşya, ölüden kalan giysi.

Sokum Lokma.

Sümsük Pisboğaz.

Sürtmek Boş boş gezmek, gezinmek.

Sütlü Sütlaç.

Ş

Şıkırdım gibi Çok.

T

Tahtalı köy Mezarlık, ahiret.

Tavatır Çok iyi, abartılacak şekilde iyi.

Tebelesi şaşmak Şaşırmak, ne yapacaüını bilememek, dumura uğramak.

Tepeye dikmek Suyu vb. şeyi dikerek içmek.

Tosbaa / Tospa Kaplumbağa.

Tuman Şalvar.

U

Usanmak Sıkılmak.

Ü

Üllük Mada, üllük, iştah.

Y

Yaşmak Örtü, yazma.

Yakaya takmak (Yakama takma şunu/onu vb. şekilde söylenir) Başa musallat etmek, birinin başkasıyla tartışmasına yol açmak.

Yazıya bırakmak Bir şeyi öylece ortalığa bırakmak.

Yiinik Hafif.

Yoka Kısa kök, sığ ya da ince olan.

Yumuş İş.

Yüz verince astar istenilmesi

(Yüz verdik astarını isteme şeklinde bir iyilik karşısında durmadan tekrar talepte bulunan kimseye söylenen söz.)

Z

Zaarki Galiba, her halde, anlaşılan o ki.

Zevk etmek Taklit etmek.

Zıkılamak Durmadan bir şeyi yap diye söylemek.

Zırlak Zırıldayan, koca adam olmuş deyimindeki anlam gibi…