Küçük Prens 🐍🐘

Çocuk olmaktır devler ülkesinde, Küçük Prenslik. Küçük Prens yani Little Prince, Kiçik Prints, Güccüg Pirens, Güccük Pirens, Bizdig Pirens, Kleine Prinz, Petit Prince, Masadennin, Çita Mapaskiri, Pequeno Principe, Principito.

Küçük Prens kuşları kadar çok dilde, lehçede, ağızda çevrilmiş ve renk bulmuştur kendine. Ayrıca dünyada en çok basılan, en çok satan kitapların başında geliyor neredeyse. Neredeyse çünkü Dickens’ınınki daha çok satıyor. Bir savaş kitabı İki Şehrin Hikâyesi , Küçük’se bir barış kitabı. Yazıldığı yıllar İkinci Cihan Harbi’ne denk geliyor Küçük Prens’in, birinin dediğine göre de “Hitler’in Kavgam’ının karşısında durabilecek tek kitap.” Öyle bir kitap işte bizim Küçük Prens.

Altı yaşındayken balta girmemiş ormanlara dair Yaşanmış Öyküler adıyla bir kitap okuyor pilotumuz. Kitaptan etkileniyor ve bir fil yutan bir boa yılanı çizerek büyük insanlara gösterir. Büyük insanlar resmi hiç anlayamadıkları gibi, bir de ona hiç beklemediği tavsiyelerde bulunurlar. Zaten büyük insanlar, hiçbir şeyi olduğu gibi anlayamazlar, onlara hep açıklamalarda bulunmak gerekir. Bu ise çocuklar için çok zor bir iştir. Anlatıcımız büyüklere uyup pilot olduğunda yıllar sonra Sahra çölü üzerinde pırpırlı uçağıyla uçarken motoru arızalanır ve çöle yumuşak iniş yapar. Küçük Prens hikâyesi işte her kitapta böyle başlıyor.

Biraz önce haberlerde izlediğim bahçesine koyun girdi diye çobanı vuran ve öldüren bir dünyaya karşı Küçük Prens’se bir kutunun içindeki koyunla hayalleri, insanları yaşatmayı beceriyor. İşte büyüklerin ve küçüklerin apayrı âlemleri…

6 Nisan 1943’te ilk kez basılan The Little Prince, bizde de ilk kez 1954’de Ahmet Muhip Dıranas’ın çevirisiyle Çocuk ve Yuva dergisinde basım yaptı.

Exupery’nin aklına nereden gelmiş böyle bir şey yazmak? Anlatıya göreyse şöyle: Saint Exupéry her yere bir çocuğun resmini çizermiş: mektuplara, peçetelere, restoran menülerine, eline geçirdiği her kâğıda… Bir gün yayımcısı onun kim olduğunu sormuş. “İçimdeki çocuğu çiziyorum,” demiş yazar da. “O halde neden onun öyküsünü yazmıyorsun?” demiş yayıncı. Küçük Prens böylece doğmuş. Çocuklara yönelik olacağından kitabın resimli olması gerekiyormuş. Ancak profesyonel çizerlerin Küçük Prens’in ruhunu yakalayamadıklarını görünce kendi resimlemeye karar vermiş. Exupery’nin bazı çizimleri hoşuma gitmese de bazılarına bayılır gerçekten.

Küçük Prens, dünyada öyle bir hâl alagelmiş ki ta Masadennin’den Le Petit Prince’e kadar kapaklar büyükler gibi ayrıştırılmaz, hepsi aynı Küçük Prens’imizdir. Acaba diyorum Masadenin küçüğüyle, Le Petit’in küçüğü bir araya gelse ne konuşurlardı? Hikâyemiz yine balta girmemiş ormanlara dair şeylerle mi başlardı?

Eskişehir’deki harap bir okulun Ali Lidar ve yakınlarının yardımıyla, işçiliğiyle Küçük Prens’in ikinci gezegeni hâline gelmiş bir ev burası. Hatta dünyanın ilk Küçük Prens müzesidir burası. (Bir ikincisinin de Japonya’da olduğunu okudum) Eskişehir Anadolu Lisesi’ne bağlı bir müze olduğunu söyleyen şair, müzenin giriş ücreti de yok buranın, ruhuna aykırı diyor.

Müzede onlarca ülkeden gelmiş Küçük Prens kitapları ziyaretçileri bekliyor.

Exupery Abi’nin ölümünün üzerinden 70 yıl geçeli 10 yıl olmuş. Bu 70 niye önemli? Yetmişi çıkan yazarın bu vakitten tezi yok eserini basmak serbesttir de ondan ülkemizde. 1944’te hayata veda eden yazarımız sahiden bir pilottu ve Sahra’ya uçağı düşmüştü. Yani Küçük Prens’i yoğuran şeyler yaşanmış öykülerdi. Hatta gülün Anoine’nin eşi Consuelo De Saint- Exupéry olduğunu da söylerler. Consuelo’nun bir de Gül’ün Anıları diye eseri vardır, bu da pekiştirir bu söylenenleri.

Dünya Savaşı sırasında görevi gereği 31 Temmuz 1944’te Akdeniz semalarında havalanan yazardan bir daha haber alınamadı. Ta ki 1998 yılında Marsilyalı bir balıkçının yazara ait bilekliği bulana ve 2004 yılında yine Marsilya kıyılarında yapılan araştırmalar sonucu uçağın enkazı bulunana kadar. Ölümünden 65 yıl sonra, bir Alman pilotu Hors Rippert, yazarın kullandığı uçağı düşürdüğünü itiraf ediyor ve “içinde kimin olduğunu bilseydim ateş etmezdim,” diyor.

Lon Werth’i bilir misiniz? Niye aç ve açıkta bu adam? Ve neden ona adanmış bu kitap?

K24 sayfasında okuduğum yazıda Küçük Prens’i çocuk kitabı olarak görmek büyük yanılgıdır diyor yazar. Evet biraz öyle, biraz da değil. Ayrıca bu kitap birinci bölümden önce ön sözüyle başlayabilen tek tük kitaplardan biri. O ön sözde bir isim var Léon. Yani 🦁. Kitabın sonraki bölümlerinde 🐯 ve 🦊 olsa da aslanı daha sonra görmüyoruz.

Ya aç bir adama kitap yazılır mı? O adam kitabı alıp bürünebilir mi soğukta? Belki de Exupery, kitabı onun üşüyen bedeni için değil üşüyen yüreği için yazmıştı. Werth de alıp yüreğine sarabilecekti o kitabı.

Werth’in bedeni de üşüyor. Çünkü Naziler’in soykırımından kaçan yahudilerin içinde o da var. Ve İsviçre’nin soğuğunda yalnız başına…

Ve ne yazıktır ki Werth, Exupery’nin ölümünden sonra alır eline ilk defa Küçük Prens’i.

Küçük Prens’i resimleyenin de yine yazarın ta kendisi olduğunu söyleyelim. Resim kabiliyeti pek olmasa da o sürekli bir yerlere bir şeyler çizerdi demiştik yukarıda. İşte şu sulu boya Küçük Prens çizimleri de karakalem çizimleri de onun:

Exupery ilk önce Hollandalı seçmişti kitaptı gökbilimciyi sonra uyruğunu değiştirdi ve Türk yaptı. Kitapta aslında üç Türk var. Birincisi gökbilimcidir, ikincisi Türk liderdir (Atatürk), üçüncüsü Türk milletidir. Önce bu Türk lider bir devrim yapar ve Avrupalı gibi giyinilecek kuralını koyar. Sonra Avrupalı gibi giyinmeye başlarlar ve gökbilimci de bundan nasibini alır. Ciddiye alınmadığı Gökbilimciler Kurultayı’nda bu sefer ciddiye alınır. O vakit gökbilimcinin şöyle dediği rivayet edilir: Ye kürküm ye.

Tek bir konu üzerinde değil de onlarca konu üzerinde kabaca birkaç yazı oldu galiba bu. Ama belirtmeliyim ki yoruldum. Okumalar, araştırmalar, incelemeler, öğrenmeler, yazmalar, tasarımlar yani emek dolu bir sayfa için uğraştım diyelim. Bu uğraşıya değer bir konu oldu inşaAllah. Küçük Prens’i yazdığımdan dolayı da sevinçliyim.